Merksplas – Kolonie
Waar bedelaars, landlopers en ‘onwilligen’ tewerk werden gesteld op het land en in allerlei bedrijfjes, met als doel hun situatie te verbeteren
Dinsdag 20 mei 2025
Een kleine geschiedenis
Het is 1818. Napoleon heeft het Koninkrijk der Nederlanden achtergelaten als het ‘Koninkrijk der Armen’. Een derde van de bevolking is afhankelijk van de hulp van anderen. De sociaal bewogen generaal Johannes van den Bosch richt de Maatschappij van Weldadigheid op, die de situatie van mensen in armoede wil verbeteren. In Nederland gebeurt dat in de Koloniën Veenhuizen, Fredriksoord, Wilhelminaoord, Willemsoord en Ommerschans. In Vlaanderen in de vrije Kolonie Wortel en de Onvrije Kolonie Merksplas. Grote aantallen mensen worden naar een van deze Koloniën gestuurd om aan landbouw te doen, school te lopen en discipline aan te leren. Wie zijn die mensen – de landlopers – en hoe wordt er naar hen gekeken? Een korte blik in de archieven geeft een beeld.
• “François: Raakte tijdens het avondmaal met zijn voet de geslachtsdelen aan van wie tegenover hem zat. Staat bekend als pederast. Zingt in zijn cel luidkeels tijdens de mis. Straf: Voor onbepaalde tijd in de cel.”
• “Joan: Aangehouden in Antwerpen. Berispt wegens wateren op de vloer. Gevochten met makker. Zong als een onnozelaar. Straf: drie dagen celstraf op water en brood.”
• “Alphonse: Hotelbediende, werkloos na arbeidsongeval. Veroordeeld wegens landloperij. Drinkt graag en geeft gemakkelijk geld uit.”
In 2021 werden de Koloniën ingeschreven op de Unesco Werelderfgoedlijst.
Wat gaan wij doen?
Na aankomst starten we met een lunch in Brasserie Colonie 7. Daarna neemt een gids ons mee door het informatiecentrum en een wandeling over het terrein. Hij/zij vertelt over het gedeelde verleden van de zeven Koloniën in Noord-Nederland en Vlaanderen. Die leverden na ontginning een typisch landschap dat nog overal herkenbaar is.
Wij zien de opvallende woon- en bedrijfsgebouwen die na tweehonderd jaar prachtig werden gerestaureerd, en maken kennis met het enorme gevangeniscomplex, het gevangenismuseum en de prachtige tuinen. Als afsluiting genieten we samen van een drankje, opnieuw in Brasserie Colonie 7. Wij gaan ontdekken hoe het leven in de Koloniën eruit zag en wat er van het ideaal van generaal Van den Bosch werd gerealiseerd.
Programma
11.30 uur Vertrek vanaf de Mariakerk, Warande, Valkenswaard
11.45 uur Vertrek vanaf de Jumbo, Hortensialaan 2, Aalst
12.45 uur Lunch in Brasserie Colonie 7
13.30 uur Wandeling met een gids over het terrein en in het informatiecentrum.
15.30 uur Een gezamenlijk drankje, weer in Brasserie Colonie 7
16.30 uur Vertrek naar huis
17.30 uur Aankomst thuis
Aanmelden, zo spoedig mogelijk
E-mail: k-en-c@pvge-awv.nl (bij voorkeur)
Tel.: 040 – 201 09 80
Prijs
€ 58,– (lunch, gids, bus, attentie chauffeur, drankje, organisatie)
Betalen, maar eerst aanmelden
Rekening: NL70 RABO 0118820788, t.n.v. PVGE afd. AWV KenC, onder vermelding van ‘Merksplas’
Begeleiders op de reis
Piet Setz (06 53 20 87 30) en Leo Brabander (06 27 43 79 81)